تئوری هوش‌های چندگانه (Multiple Intelligences) در سال 1983 توسط دکتر هاوارد گاردنر استاد آموزشی دانشگاه هاروارد مطرح شده است. به گفته او مفهوم سنتی هوش که توسط تست IQ سنجیده می شود خیلی محدود و ضعیف می باشد. به جای آن دکتر گاردنر هشت نوع مختلف هوش را معرفی کرده تا توسط اونها گستره وسیع تری از استعداد و توانایی های انسانی در بچه ها و بزرگسالان سنجیده شود. این هوش ها عبارتند از :
انواع هوش های چندگانه گاردنر
- هوش زبانی-کلامی (مستعد در استفاده از کلمات) Linguistic intelligence
- هوش منطقی- ریاضی (مستعد در اعداد و منطق) Logical-mathematical intelligence
- هوش فضایی (مستعد در تصاویر) Spatial intelligence
- هوش جسمی-حرکتی (مستعد در جسم) Bodily-Kinesthetic intelligence
- هوش موسیقیایی (مستعد در موسیقی) Musical intelligence
- هوش برون فردی (مستعد در ارتباط با مردم) Interpersonal intelligence
- هوش درون فردی (مستعد در ارتباط با درون خود) Intrapersonal intelligence
- هوش طبیعت گرا (مستعد در ارتباط با طبیعت) Naturalist intelligence
گاردنر عقیده دارد مدارس و فرهنگ ما بیشترین توجه خود را متوجه هوش زبانی-کلامی و هوش منطقی-ریاضی کرده اند. در جامعه افرادی که سخنوران ماهری هستند یا افراد منطقی، ارزشمند شناخته شده و به آنها احترام گذاشته می شود. گاردنر معتقد است ما باید به افرادی که در هوش های دیگر مستعد هستند مثل هنرمندان، معماران، موسیقی دانان، طبیعت گرایان، طراحان، رقاصان، درمانگران، کارآفرینان و دیگر افرادی که جهان را غنی تر کرده اند توجه برابری داشته باشیم. متاسفانه به این دسته از استعدادها در مدرسه ها بها داده نمی شود. زمانیکه طرز فکر و یادگیری منحصر به فرد این بچه ها با کلاس های سنگین زبان و ریاضی و منطق هماهنگ نمی شود به خیلی از آنها برچسب “ناتوان در یادگیری”،”اختلال کمبود توجه” یا حتی کند ذهن زده می شود.
مدارس و فرهنگ ما بیشترین توجه خود را متوجه هوش زبانی-کلامی و هوش منطقی-ریاضی کرده اند
گاردنر
تئوری هوش های چندگانه (theory of multiple intelligences) می گوید که در فعالیت مدارس تغییر و تحولات اساسی باید ایجاد شود. پیشنهاد می شود که معلمان باید آموزش ببینند تا بتوانند از روش های تدریس مختلفی بهره ببرند که در آن از موسیقی، یادگیری مشارکتی، فعالیت های هنری، اجرای نمایش، رسانه های جمعی، سفر علمی، تفکر درونی و خیلی روش های دیگر استفاده می شود.
خبر خوب این است که تئوری هوش های چندگانه توجه خیلی از معلمان را جلب کرده و خیلی از مدارس هوشمند از این فلسفه برای نوسازی روش های تدریس به کودکان استفاده کرده اند. وخبربد این است که هزاران مدرسه هنوز هم از همان روش کسل کننده قدیمی سخنرانی های خشک و بی روح و کتاب ها و تمرین های کسل کننده استفاده می کنند. چالشی که ما داریم اینست که بتوانیم این اطلاعات را هر چه بیشتر به دست معلمان، مدیران مدارس و تمام افرادی که با بچه ها سر و کار دارند برسانیم تا تمام بچه ها فرصت یادگیری هماهنگ با ذهن منحصر به فرد خودشان را داشته باشند.
تئوری هوش های چندگانه اثرات مفیدی بر روی یادگیری و پیشرفت بزرگسالان نیز دارد. خیلی از افراد شغلی دارند که در آن حداکثر استفاده از هوش های پیشرفته آنها نمی شود (به طور مثال فردی را تصور کنید که استعداد حرکتی-جنبشی بالایی دارد و دارای شغلی اداری وابسته به هوش زبانی یا منطقی است در حالیکه آن فرد در شغل هایی که امکان حرکت و جابه جایی در آن می باشد (مثل لیدر تورهای تفریحی، جنگلبانی یا فیزیوتراپی) بسیار خوشنود تر خواهد بود. تئوری هوش های چندگانه به بزرگسالان این امکان را می دهد که نگاه جدیدی به زندگیشان داشته باشند و بتوانند علایقی که در بچگی رها کرده اند (مثل علاقه به هنر یا نمایش) را اکنون از طریق کلاس های آموزشی، سرگرمی یا دیگر برنامه های پرورش شخصیتی دنبال کنند .
چطور هر موضوعی را به 8 روش مختلف تدریس کنیم؟
یکی از ویژگیهای شاخص تئوری هوش های چندگانه چگونگی ایجاد 8 راه و روش مختلف در آموزش است. اگر معلمی در تفهیم درس به دانش آموزی با روش سنتی کلامی یا منطقی مشکل دارد تئوری هوش های چندگانه راه های مختلف دیگری را برای تسهیل در یادگیری موثر ارائه می دهد. فرقی ندارد که شما معلم مهدکودک باشید یا دبیر مدرسه یا یک فرد بزرگسال که به دنبال راه های بهتری برای خودآموزی موضوعات مورد علاقه اش می باشد، در هر صورت برای همه این افراد دستورالعمل های مشابهی وجود دارد. درفهرست زیر ببینید که چگونه موضوعی که آموزش می دهید یا در حال یادگیری آن هستید را می توانید به هوش های مختلف ارتباط دهید.
- کلمات (هوش زبانی-کلامی)
- اعداد یا منطق (هوش منطقی-ریاضی)
- تصاویر (هوش فضایی)
- موسیقی (هوش موسیقایی)
- تفکر درونی (هوش درون فردی)
- تجربیات فیزیکی (هوش حرکتی-جنبشی)
- تجربیات اجتماعی (هوش برون فردی)
- تجربیاتی در دنیای طبیعی (هوش طبیعت گرایی)
به طور مثال اگر شما درحال تدریس و یا یادگیری قانون عرضه و تقاضا در اقتصاد هستید ممکن است درباره آن مطالعه کنید (هوش زبانی-کلامی)، فرمول های ریاضی مرتبط با آن را بخوانید (هوش منطقی-ریاضی)، جدول های گرافیکی که قوانین آن را نشان می دهد بررسی کنید (هوش فضایی)، قوانین را در دنیای طبیعی (هوش طبیعت گرایی) و یا در دنیای تجارت انسانی (هوش برون فردی) مورد بررسی قرار دهید، یا قوانین را در بدن خودتان بررسی کنید “به طور مثال وقتی غذا زیاد میخورید احساس گرسنگی کاهش پیدا می کند و وقتی خیلی کم غذا میخورید نیاز معده برای غذا افزایش پیدا می کند و احساس گرسنگی می کنید” (هوش جنبشی-حرکتی و درون فردی) ویا ممکن است شعری مرتبط با این قانون بخوانید (هوش موسیقیایی).
شما مجبور نیستید هر موضوعی را با تمام هشت روش آموزش دهید یا یاد بگیرید، فقط باید به دنبال راه های ممکن بگردید و تصمیم بگیرید کدام روش با علایق شما بیشتر هم خوانی دارد یا یه نظر می رسد موثرترین ابزار یادگیری یا آموزشی می باشد. تئوری هوش های چندگانه خیلی جذاب و انگیزشی می باشد زیرا افق گسترده تری از ابزارهای تدریس نسبت به ابزارهای تدریس و یادگیری روش های مرسوم زبانی و منطقی که در اکثر مدارس استفاده می شود (مثل : کنفرانس،کتاب های چاپی، تمرین های نوشتاری، فرمول و ….) را به ما می شناساند. برای شروع، موضوع مبحث مورد علاقه تان که میخواهید تدریس کنید یا یاد بگیرید را وسط یک کاغذ خالی بنویسد و هشت خط صاف در اطراف آن بکشید و روی هر خط اسم یکی از انواع هشت گانه هوش را یادداشت کنید سپس فکرهای مختلفی که درباره تدریس یا یادگیری آن موضوع به ذهنتان می رسد را در کنار هر کدام از انواع هوش یادداشت کنید (این روش شیوه زبانی-فضایی برای منظم کردن افکاری که به ذهنتان خطور می کند می باشد) شما ممکن است ترجیح دهید اینکار را به روش دیگری انجام دهید مثلا از ضبط صدا استفاده کنید، جلسات گروهی تبادل نظر برگزار کنید و یا روش های دیگر را با توجه به نوع هوش خودتان امتحان کنید
مقالات مرتبطی که دیگران خوانده اند:
