اصول روانشناسی یادگیری با مشارکت گروهی از روانشناسان و معلمان ایجاد شده که طیف گسترده ای از بخش هایی که بر آموزش،مدرسه، رشد اجتماعی، شناختی، روانسنجی، رسانه، مشاوره و روانشناسی بالینی تمرکز دارند. در ادامه خلاصه ای از این 20 اصل روانشناسی یادگیری آورده شده است، مدارس هوشمند با توجه به این اصول به برنامه ریزی و آموزش می پردازند.
اصول روانشناسی یادگیری در پنج زمینه عملکرد روانشناختی سازماندهی می شوند: شناخت و یادگیری ؛ انگیزه ابعاد اجتماعی و عاطفی؛ زمینه و یادگیری ؛ و ارزیابی.
هر یک از اصول فردی ذکر شده در سند شامل توضیح مفهوم ، ارتباط آن با دستورالعمل ، نکات خاص برای معلمان و لیست جامعی از منابع مرتبط است.
فهرست عناوین :
1- ذهنیت رشد
2- دانش قبلی
3- محدودیت نظریه های مرحله ای رشد
4- زمینه تسهیل
5- تمرین
6-بازخورد
7- خودتنظیمی
8-خلاقیت
9-انگیزه درونی
10- اهداف تسلطی
11- انتظارات معلم
12- تعیین هدف
13- زمینه های اجتماعی
14-روابط بین فردی
15-تندرستی
16-رفتار در کلاس
17-انتظارات و پشتیبانی
18-ارزیابی تکوینی و جمع بندی
19-توسعه ارزیابی
20- سنجش ارزیابی
1- ذهنیت رشد Growth mindset
باورها یا ادراک دانش آموزان در مورد هوش و توانایی، بر عملکرد شناختی و یادگیری آنها تاثیر می گذارد، دانش آموزانی که باور دارند هوش قابل انعطاف است و موفقیت به میزان تلاش بستگی دارد، تمرکز بیشتری روی اهدافشان دارند و علی رغم ناکامی ها به تلاش ادامه می دهند
پس قبل از شروع آموزش حتما چک کن که دانش آموزان چه ذهنیتی در مورد هوش و توانایی یادگیری دارن، چون ذهنیت ثابت اونها روی بازدهی تدریس تو تاثیر منفی داره
یک تدریس موثر به ذهنیت رشد دانش آموزان شما بستگی داره
2- دانش قبلی Prior knowledge
- دانش قبلی دانش آموزان بر یادگیری فعلی آنها تاثیر می گذارد ، براساس تحقیقات، دانش قبلی دانش آموز هم بر رشد مفهومی و هم بر تغییر مفهومی او تاثیر گذار است. دانش آموزان با رشد مفهومی به دانش فعلی خود می افزایند و با تغییر مفهومی دانش سو برداشت ها یا اشتباهات دانش فعلی خود را اصلاح می کنند
- تسهیل رشد یا تغییر مفهومی مستلزم بدست آوردن سطح پایه دانش آنها قبل از شروع هر درس از طریق ارزیابی تکوینی است
یک روش برای ارزیابی دانش قبلی می تونه شامل شروع هر واحد درسی با یک لیست کوتاه از پنج تا ده جمله درست/غلط و بحث کلاسی در مورد نتایج باشه.
نتایجی که از این ارزیابی بدست میارین موجب میشن که تکلیف و فعالیت هایی که مناسب تسهیل رشد مفهومی یا تغییر مفهومی باشن انتخاب کنین همینطور دانش قبلی می تونه به دانش آموزان در ترکیب دانش پیش زمینه و ایجاد ارتباط بین واحدها در طول دوره کمک کنه
3- محدودیت نظریه های مرحله ای رشد Limits of stage theories
رشد و یادگیری شناختی دانش آموزان به مراحل کلی نظریه های رشد محدود نمی شود
تحقیقات نشان می دهد که رشد شناختی و یادگیری انسان محدود به مراحل کلی که روانشناسان رشد گفته اند، نمی شود، به طور مثال مراحل شناختی رشد ژان پیاژه محدودیت هایی دارد و بنا بر نظریه منطقه رشد پروگزیمال ویگوتسکی، تعاملات ما با افرادی که توانایی شناختی بیشتری دارند موجب رشد و یادگیری ما خواهد شد.
4- زمینه تسهیل Facilitating context
- یادگیری مبتنی بر context است، بنابراین تعمیم یادگیری به زمینه های جدید باید تسهیل شود
- رشد و یادگیری عمیق دانش آموزان هنگامی توسعه می یابد که معلمان فرایند انتقال یادگیری را از یک زمینه به زمینه دیگر ساده کنند
- اگر معلمان وقت خود را برای تمرکز بر یادگیری عمیق تر بگذارند، دانش آموزان بهتر می توانند یادگیری را به زمینه های جدید تعمیم دهند
یکی از روش های توسعه این مهارت این است که دانش آموزان از دروس خود در تولید راه حل های بالقوه برای مشکلات دنیای واقعی استفاده کنند.وقتی که دانش آموز یک موضوع رو خوب یاد بگیره سعی میکنه دروس بعدی رو هم به چیزی که قبلا یادگرفته ارتباط بده، کار معلم اینه که زمینه ی این ارتباط و تعمیم رو تسهیل کنه.
5- تمرین Practice
- کسب دانش و مهارت تا حد زیادی به تمرین بستگی دارد
- تمرین در فواصل زمانی معین بصورت توزیع شده، موجب افزایش توانایی دانش آموزان در بازیابی دانش از حافظه بلند مدت می شود
تحقیقات نشان داده که انجام تمرینات بصورت توزیع شده با فواصل زمانی کوتاه تر موجب ماندگاری بیشتر آن در حافظه بلند مدت می شود.
6- بازخورد Feedback
بازخورد واضح، توضیحی و به موقع معلم در یادگیری دانش آموز مهم است
این اصل انگیزه یادگیری دانش آموز رو افزایش می ده. اهداف و نتایجی رو که از آموزش هر درس انتظار دارین به طور واضح در ابتدای تدریس بگید، هر چه زمان بین ارزیابی ها کوتاه تر باشه تاثیر قدرتمندتری داره.
7- خودتنظیمی Self-regulation
- خودتنظیمی به یادگیری کمک می کند، این مهارت را می توان به دانش آموز آموزش داد
- مهارت های خودتنظیمی از جمله توجه، سازماندهی، خودکنترلی، برنامه ریزی و استراتژی های حافظه، یادگیری و تعامل را بهبود می بخشد و می تواند از طریق آموزش مستقیم، مدل سازی و سازماندهی آموزش داده شود
روش هایی که در سازماندهی دانش آموزان به معلم کمک می کنه:
_برجسته سازی اهداف یادگیری در ابتدا و انتهای درس، با کمک تقویم های کلاسی
_برجسته سازی مفاهیم دشوار که به تمرین بیشتری نیاز دارن
_شکستن پروژه های بزرگ به اجزای قابل کنترل
_اختصاص زمان پردازش کافی به دانش آموز برای پرسش، جمع بندی و تمرین
8-خلاقیت Creativity
خلاقیت دانش آموزان می تواند پرورش پیدا کند
خلاقیت یک مهارت حیاتی برای دنیای مبتنی بر فناوری قرن 21 محسوب میشه و از آنجایی که ویژگی پایداری نیست ، می توان آن را آموزش ، پرورش و افزایش داد
9-انگیزه درونی Intrinsic motivation
دانش آموزانی که دارای انگیزه درونی هستند، بیشتر از یادگیری لذت می برند و عملکرد بهتری دارند در مدارس تمرکز بر روی انگیزه های بیرونی است، سه مورد زیر باعث افزایش انگیزه درونی هر فردی می شود
خودمختاری: انگیزی هدایت شخصی زندگی خودمان
تسلط: تمایل به بهتر و بهتر شدن در زمینه ای که اهمیت دارد
هدف: اشتیاق در انجام کاری که می کنیم در خدمت به چیزی بزرگتر از خودمان
محرک درونی باعث می شن کارها را به این علت انجام دهیم که مهم اند
10- اهداف تسلطی Mastery goals
چرا نوع هدف گذاری دانش آموز مهم است؟
چون از لحاظ روانشناسی یادگیری نوع هدفی که دانش آموز تعیین می کند تاثیرعمده ای در عملکرد او دارد!دو نوع هدف گذاری وجود دارد:
- اهداف تسلطی mastery goal
- اهداف عملکردی performance goal
performance goal اهداف عملکردی:
ابتدایی ترین نوع هدف گذاری است، این اهداف مستقیما به با یک نتیجه ارتباط دارند، می توانند در کوتاه مدت عالی باشند اما کم عمق هستند و باعث تضعیف عملکرد فرد در طولانی مدت اند و اگر به نتیجه نرسید دلسرد و بی انگیزه می شوید
mastery goal اهداف تسلطی:
هدف تسلطی زمانی است که تصمیم بگیرید در یک کار بهترین باشید، محققان علوم رفتاری دریافتند که این نوع هدف گذاری موثرتر است زیرا رضایت شما به شاخص های خارجی ارتباطی ندارد، بنابراین در شرایط دشوار تسلیم نمی شوید
اهداف تسلطی همیشه قابل دسترس نیستند، بنابراین انگیزه در مدت طولانی تری حفظ می شود چون همیشه دلیلی برای تلاش بیشتر دارید
طبق روانشناسی یادگیری دانش آموزانی که هدفشان از نوع اهداف تسلطی است در برابر وظایف چالش برانگیز تلاش خود را ادامه می دهند و اطلاعات را عمیق تر پردازش می کنند، اما اگر دانش آموز اهداف عملکردی برای خودش تعیین کند تمایل دارد از زیر کارهایی که ممکن است نقاط ضعفش را نشان دهد فرار کند! این در نهایت باعث می شود که یادگیری مهارت های جدید و
رسیدن به سطح بالاتر را از دست بدهد
البته فراموش نکنیم که در شرایط خاصی مثل مسابقات اهداف عملکردی مناسب تر هستند
11- انتظارات معلم Teacher expectations
انتظارات معلم از دانش آموز بر میزان یادگیری، انگیزه و نتایج آموزشی او موثر است
باورهایی که معلمان درباره دانش آموزان خود دارند بر یادگیری او موثر هست، تحقیقات روانشناسی یادگیری پیشنهاد می دهند که معلمان از دانش آموزان انتظارات خود را بیشتر کنند در عین حال که مانع پیشگویی های منفی خود تحقق پذیر دانش آموز می شوند.
12- تعیین هدف Goal setting
اهداف کوتاه مدت(نزدیک)، خاص و باچالش ملایم انگیزه بیشتری به دانش آموز می دهد
نسبت به اهداف بلندمدت(دور)، کلی و چالش برانگیز ،پس برای دانش آموزان اهداف کوتاه مدت تعیین کنید
دانش آموزان می تونن از اهداف کوتاه مدت برای افزایش خودکارآمدی و ایجاد اهداف بزرگ استفاده کنن، وقتی که دانش آموز از پس چالش های ملایم بربیاد و موفق بشه، این تجربه ای میشه که می تونه به اهداف بلند مدت خودش هم برسه.
13- زمینه های اجتماعی Social contexts
یادگیری وابسته به چندین زمینه اجتماعی است
نحوه تعلق دانش آموزان(به عنوان مثال خانواده ها ، گروه های همسالان ، مدارس ، محلات) و فرهنگ آنها(مانند زبان مشترک ، اعتقادات ، ارزش ها و هنجارهای رفتاری) بر میزان یادگیری موثر است، این اصل به مفاهیم روانشناسی اجتماعی مربوط میشه، مثلا تفاوت فرهنگ های فردگرایانه در برابر جمع گرایی
14- روابط بین فردی Interpersonal relationships
روابط و ارتباطات بین فردی هم برای فرایند یاددهی – یادگیری و هم برای رشد اجتماعی دانش آموزان حیاتی است، شما توی کلاس های مجازی چطوری این روابط رو مدیریت می کنین؟
روابط معلم-دانش آموز و دانش آموز-همسالان در کلاس بر یادگیری دانش آموزان موثر هست، با این وضعیتی که کرونا مدارس رو تعطیل کرده بگین برای حفظ این رابطه و مشارکت دانش آموزان تو کلاس های مجازیتون چه راه حلی دارین؟
15- تندرستی Well-being
بهزیستی عاطفی بر عملکرد آموزشی، یادگیری و رشد تاثیر می گذارد، مولفه های مختلفی از بهزیستی عاطفی از قبیل خودپنداره و عزت نفس، خودکارآمدی و خودکنترلی، مهارت های شادی و کنار آمدن با هیجان و استرس بر عملکرد آموزشی تاثیر می گذارد
16- رفتار در کلاس Classroom conduct
انتظاراتی که معلم از رفتارهای کلاسی دانش آموزان و تعامل اجتماعی آنها دارد آموخته می شوند، معلم با داشتن یکسری اصول ثابت و تعیین قوانین در کلاس، می تونه رفتارهای کلاسی دانش آموزان و تعامل اجتماعی اونها رو جهت بده و مطابق انتظار خودش در بیاره
17- انتظارات و پشتیبانی Expectations and support
مدیریت کلاس براساس:
1-تنظیم معاشرت با انتظارات بالا
2-پرورش مداوم روابط مثبت
3-حمایت از دانش آموزان
این اصل از تکنیک های عملی برای ایجاد یک فرهنگ پیشرفت تحصیلی بالا و رفتار مثبت کلاس را در هر دو سطح کلاس و مدرسه برجسته می کند.
18- ارزیابی تکوینی و جمع بندی Formative and summative assessment
ارزیابی تکوینی معمولا به عنوان بخشی از تمرین روزانه مورد استفاده قرار می گیرد و یا قبل یا هنگام آموزش داده می شود و برای جمع آوری شواهد در مورد پیشرفت یادگیری دانش آموزان به منظور راهنمایی موثر طراحی شده
ارزیابی های جمع بندی منجر به ارزیابی کلی از یادگیری دانش آموزان یا اثربخشی برنامه می شود و به طور معمول در پایان واحد یا دوره کاربرد دارد، بنابراین تاثیر کمتری بر آموزش فعلی دارد.
استفاده مکرر از ارزیابی تکوینی به دانش آموزان کمک می کند تا اهداف آموزش را بدانند و مسئولیت بیشتری از روند یادگیری خود را بر عهده بگیرند.طبق روانشناسی یادگیری تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از طریق ارزیابی تکوینی به مربی اجازه می دهد تا دستورالعمل ها را از هم تفکیک کند و پشتیبانی فردی مناسبی ارائه دهد.
19- توسعه ارزیابی Assessment development
مهارت، دانش و توانایی دانش آموز باید با فرایندهای ارزیابی مبتنی بر علوم روانشناسی یادگیری با استانداردهای کاملا مشخص براساس کیفیت و انصاف اندازه گیری شود
کپشن: ارزیابی های تکوینی و جمع بندی باید از نظر قابلیت اطمینان و روایی ارزیابی شوند، معلمان می توانند با تجزیه و تحلیل و بحث درباره نتایج سایر معلم ها و نظارت بر تفاوت های بین گروه های دانش آموزی، قابلیت اطمینان و اعتبار ارزیابی ها را بهبود دهند.
20- سنجش ارزیابی Assessment evaluation
- سنجش داده های ارزیابی به تفسیر روشن، مناسب و منصفانه بستگی دارد
- آموزش موثر وابسته به این است که معلمان بتوانند نتایج آزمون را به درستی تفسیر کرده و به صورت واضح بدست دانش آموز و ولی برسانند
ارائه ی نتایج واضح و شفاف موجب می شود دانش آموزان از آنچه که در مورد آزمون و آمار می آموزند، ارزیابی های شخصی داشته باشند و برای بهبود یادگیری خود تلاش بیشتری کنند.
منبع:
20 Psychological Principles That Will Help Your Students Learn More Effectively
مقالات مرتبطی که دیگران خوانده اند:
