در دهه اخیر و با افزایش محبوبیت اینترنت، بسیاری از دوره‌ها به صورت آنلاین ارائه شدند، اما پاندمی کرونا باعث شد که این نوع برگزاری کلاس‌ها به شیوه اصلی آموزش و مدارس هوشمند تبدیل شوند. آموزش مجازی در ابتدا بازده بالایی نداشت؛ به همین علت برای رفع این مشکل، شیوه‌های مختلفی برای این نوع آموزش به وجود آمده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به روش‌های پروژه‌ای، نمایشی و گروهی اشاره کرد. برای راحتی بیشتر، بسترهای مختلفی هم برای برگزاری این کلاس‌ها و هوشمند سازی مدارس ایجاد شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به ادوبی کانکت و بیگ بلو باتن اشاره کرد. در این مطلب با شیوه های نوین آموزش مجازی بیشتر آشنا می‌شویم.
مزایای آموزش مجازی
برگزاری کلاس‌های آموزشی به صورت مجازی مزایا و معایب متعددی دارند. در این میان، شاید با خود تصور کنید که این نوع شیوه برگزاری کلاس‌ها به هیچ عنوان کارآمد نیستند؛ اما با شیوه‌های نوینی که برای این نوع آموزش ایجاد شده‌اند، بازده این شیوه برگزاری کلاس‌ها بسیار بیشتر از قبل شده است.
برای برگزاری کلاس‌های آنلاین می‌توانید از نرم‌افزارهای مختلف مانند نرم‌افزار مدرسه استفاده کنید. نرم افزار مدرسه امکانات مختلفی همچون حسابداری مدرسه، دفتر کلاسی آنلاین، حضور و غیاب و غیره را در اختیار معلمان قرار می‌دهد.
یکی از مزایای آموزش مجازی، عدم نیاز به رفت و آمد است. در این نوع شیوه برگزاری کلاس‌ها، شما می‌توانید به راحتی و در منزل، در کلاس‌های خود شرکت داشته باشید. ازاین‌رو، هزینه رفت و آمد را هم متحمل نخواهید شد.
شیوه‌های نوین آموزش مجازی کدام‌اند؟
در ادامه با شیوه‌های نوین آموزش مجازی بیشتر آشنا خواهید شد.
طرح مساله؛ یکی از شیوه های نوین آموزش مجازی
یکی از روش های نوین تدریس، طرح مساله است. در این نوع شیوه آموزش، استاد یا معلم با طرح سوالات مختلف کاری می‌کند که دانشجویان یا دانش‌آموزان به چالش کشیده شوند. ازاین‌رو، زمانی که دانشجو قصد حل سوال را دارد، با افکار گوناگونی برای حل مساله مواجه می‌شود که باعث می‌شوند تا ذهن او به چالش کشیده شود. البته که قبل از طرح سوال و حل مساله، باید به دانشجو یا دانش‌آموز، چهارچوب روش حل سوال را یاد داد. در غیر این صورت، به درستی نمی‌تواند درس مورد نظر خود را یاد بگیرد و هیچ سوالی هم به درستی حل نخواهد شد.
نکته‌ای که در رابطه با آموزش به صورت طرح مساله وجود دارد این است که در این شیوه برگزاری کلاس باید توجه ویژه‌ای به خلاقیت فرد داشته باشید. به این صورت که ممکن است او مساله را از روش دیگری حل کرده باشد. در این صورت، نباید او را مجبور کرد که حتما سوال را به شیوه‌ای که به آن تدریس شده است، حل کند.
طرح پروژه؛ آشنایی با یکی از شیوه های نوین آموزش مجازی
از جمله محبوب‌ترین شیوه های نوین آموزش مجازی می‌توان به طرح پروژه اشاره کرد. در این روش، معلم یا استاد پروژه‌هایی را طرح می‌کند و دانشجویان یا دانش‌آموزان باید بتوانند در مدتی مشخص، پروژه را تحویل بدهند. البته در این میان باید توجه داشته باشید که معلم یا استاد باید به گونه‌ای پروژه را انتخاب کند که در سواد و فهم دانشجو باشد. در غیر این صورت، این احتمال وجود دارد که پروژه در مدت تعیین شده به اتمام نرسد و در نتیجه، دانشجو برای این موضوع احساس سرخوردگی کند.
در آموزش به صورت طرح پروژه، شما باید از توانایی‌هایی که در ذهن خود پرورش داده‌اید، به خوبی استفاده کنید. با این کار، مطالب تدریس شده را به خوبی یاد خواهید گرفت. توجه داشته باشید که در این شیوه آموزش، چندان به نحوه انجام دادن پروژه شما توجه نمی‌شود، بلکه باید بتوانید نتیجه دلخواهی را که استاد از شما خواسته است، به عمل بیاورید.
شیوه نمایشی برگزاری کلاس‌های مجازی
یکی از ساده‌ترین و پایه‌ترین شیوه های نوین آموزش مجازی، آموزش نمایشی است. از این شیوه آموزش مجازی بیشتر برای دوره‌های ابتدایی استفاده می‌شود تا معلمان و مربیان بتوانند به شکل بهترین مفاهیم را به دانش‌آموزان انتقال دهند.
آموزش گروهی؛ از جمله شیوه های نوین آموزش مجازی
یکی از رایج‌ترین شیوه های نوین آموزش مجازی، آموزش گروهی است که در آن، دانشجویان یا دانش‌آموزان، به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. سپس، هر گروه موظف به انجام فعالیت درسی خاصی می‌شود. این باعث می‌شود که میزان یادگیری در کلاس‌های آنلاین بسیار بیشتر از قبل باشد. توجه داشته باشید که در این روش، دانش‌آموزان باید استفاده از هوش و توان خود و به کمک همفکری به نتیجه برسند.
برگزاری کلاس‌ها به صورت آفلاین؛ یکی از شیوه های نوین آموزش مجازی
از جمله دیگر شیوه های نوین آموزش مجازی که به شکلی خاص ارائه می‌شود، برگزاری کلاس به صورت آفلاین است. در این شیوه برگزاری کلاس، استاد دوره‌ای را که از قبل ایجاد شده است، در اختیار دانشجویان و یا دانش‌آموزان خود قرار می‌دهد. سپس، زمان خاصی را برای آزمون از مطالب تدریس شده در دوره تعیین می‌کند. حال دیگر خود شما تصمیم می‌گیرید که چه زمانی در کلاس‌های مورد نظر شرکت کنید، یا اینکه بخواهید در یک روز در چند جلسه کلاس شرکت داشته باشید. در واقع، هدف اصلی این است که تا تاریخ مقرر شده برای امتحان، به درس مورد نظر تسلط داشته باشید.
8 روش خلاقانه تدریس در کلاس آنلاین
تدریس در کلاس آنلاین باید همراه با خلاقیت باشد؛ زیرا با فاصله‌ای که بین معلم و تک تک دانش آموزان افتاده است حفظ تمرکز و جذب حواس آن‌ها اهمیت بسیاری دارد. در این بخش 8 روش برای داشتن یک تدریس آنلاین خلاقانه پیشنهاد دادیم از نقش عوض کردن تا گیمیفیکیشن و داستان و بازی در کلاس آنلاین. علاوه بر به کار بردن این روش‌ها شما با تمرین این‌ها خلاقیت دانش آموزان را افزایش می‌دهید.
آموزش آنلاین می تونه خلاقیت رو تشویق و حمایت کنه حتی وقتی محتوای آموزشی ممکنه نسبتاً خشک و پیش پا افتاده باشه به شرطی که روش های تدریس مناسبی را به کار ببرید. اگه در حال آماده کردن دوره آموزش الکترونیکی خودتون هستین ، حتما بعضی از این 8 روش را برای تدریس در کلاس آنلاین خود امتحان کنید.
1-در کلاس آنلاین بحث ایجاد کنید.
به خلاقیت به عنوان یک مهارت نگاه کنید، نه فقط یک “ابزار” برای افزودن سرگرمی به تدریس در کلاس آنلاین! برای بحث‌های زیادی برنامه‌ریزی کنید که حول سوالات دارای پایان باز مربوط به درس هستند. به نظر شما کدام اختراع قرن بیستم بیشترین تأثیر رو بر مدارس و آموزش داشت؟ فکر می کنید فناوری بعدی ما رو به کجا خواهد برد؟ اگر این درست باشد که همه مواد را می توان به انرژی خالص تقلیل داد و اگر این واقعیت داشته باشد فیزیکدانان ممکن است به چه نوع تحقیقاتی بپردازند؟ در طول این نوع بحث‌ها هست که ایده‌های خلاقانه جریان می‌یابد و یک ایده خلاقانه جرقه دیگری می‌زند. برخی از سوالات باز را برای محتوای دروس خود ایجاد کنید و به دانش آموزان خود این فرصت را بدهید که خارج از چارچوب فکر کنند.
2-در تدریس خود از داستان استفاده کنید.
صرف نظر از محتوای درس، مسائلی در دروس وجود دارند که لازم است حل شوند، حتی در ریاضیات. از دانش آموزان بخواهید داستان‌هایی بسازند که راه حلی منحصر به فرد برای یک مشکل ارائه دهد. در این حالت شما نه تنها نیم کره مغز راست آن‌ها را درگیر کرده‌اید و به آن‌ها مهارت‌های حل مسئله را تمرین می‌دهید بلکه با این کار به توسعه مهارت‌های ارتباطی نویسندگی‌شان نیز کمک کرده‌اید.
3- دانش آموزان را در نقش معلم قرار دهید
برای تدریس در کلاس آنلاین یک واحد مطالعه را به چند واحد آموزشی کوچکتر تقسیم کنید. چه به صورت فردی و چه با شرکا یا گروه‌ها، از دانش آموزان بخواهید تا مطالب آموزشی بصری را برای ارائه آموزش طراحی کنند. ارائه می‌تواند جنبه‌ها، اینفوگرافیک‌ها، جدول زمان ، فیلم‌ها و غیره باشد. هر زمان که دانش آموزان در حال ایجاد تصاویری هستند، فرایندهای تفکر خلاق خود را درگیر می‌کنند. مزیت اضافی این فعالیت این است که در آماده‌سازی ارائه‌های خود، دانش آموزان یادگیری خود را “تقویت” می‌کنند.
4-بیشتر پروژه محور باشید.
پروژه‌هایی را برای هر واحد آموزشی برنامه‌ریزی کنید و به دانش آموزان اجازه دهید تا مشخص کنند که چه کاری انجام خواهند داد. به عنوان مثال ، اگر این درس اقتصاد است ، می‌توانبد از دانش آموزان بخواهید تا پروژه‌ای ایجاد کنند که تفاوت سرمایه‌داری و سوسیالیسم را نشان دهد. آن‌ها ممکن است یک بازی ارائه دهند یا دو داستان کوتاه از شخصیت‌های زیر هر یک از این سیستم‌ها بنویسند.
5-سناریوهایی با مشکلاتی که باید حل شوند ایجاد کنید.
برای جذاب‌تر شدن تدریس می‌توانید سناریویی ارائه دهید که ممکن است برای یک دوره آموزشی دروس تجاری باشد. فرض کنیم یک شرکت در حال ورشکست شدن است. تمام جزئیات عملیات و مشکلات شرکت را ارائه دهید. از دانش آموزان بخواهید تا جایی که ممکن است راه حل‌های متفاوتی را برای مشکلاتی که در سازمان وجود دارد ارائه دهند. پیشنهاد می‌شود برای هر راه حل منحصر به فرد (راه حلی که هیچ کس دیگری نداشت)، امتیاز اضافی در نظر بگیرید. پاداش تفکر خلاق در کلاس مجازی مناسب و انگیزشی است.
6-ارزیابی‌هایی را انتخاب کنید که باعث تقویت تفکر انتقادی و خلاقیت می‌شود.
با نرم افزار آزمون آنلاین رایگان دایاموز سوالات خلاقانه طرح کنید و به جای پرسیدن سوالات چند گزینه‌ای معمولی، مسائل جالب مربوط به محتوای دروس را ارائه دهید. می‌توانید از روش‌هایی استفاده کنید که در آن دانش آموزان باید یک یا دو مورد را انتخاب کنید و دربارش بنویسند تا پاسخ ها یا راه حل های منحصر به فردی رو که بر اساس دانش محتوایی که در اختیار دارند ارائه کنند.
7-از گیمیفیکیشن در آموزش استفاده کنید.
همان‌طور که می‌دانید بچه‌ها عاشق بازی هستند، هدف کاربرد گیمیفیکیشن در تدریس در کلاس آنلاین درگیر کردن دانش آموزان با استفاده از المان‌های بازی در آموزش است. مثل کارت‌های امتیاز، کاراکترهای بازی، یک داستان ماجراجویی.
8-استفاده از بازی در کلاس آنلاین
استفاده از بازی با گیمیفیکیشن متفاوت است. وقت تدریس در کلاس آنلاین گاهی خود آموزش و تدریس را طوری طراحی می‌کنیم که بتوانیم با گیمیفیکیشن دانش آموزان را مشتاق کنیم و گاهی مستقیما از بازی استفاده می‌کنیم. مورد آخر نیز یادگیری مبتنی بر بازی است که قبلا درباره آن در دایاموز گفته‌ایم.
بسترهای مختلف برگزاری دوره‌های مجازی
اگر به دنبال این هستید که در دوره‌های آموزش مجازی شرکت کنید، باید به این نکته هم توجه داشته باشید که برای این نوع کلاس‌ها، می‌توان از بسترهای مختلفی استفاده کرد. کلاس‌های مجازی لزوما نباید به صورت آنلاین برگزار شوند. در نتیجه، در بسیاری از مواقع، نیاز به حضور در کلاس در ساعت مشخصی را ندارید. در ادامه با برخی از شیوه های نوین برای برگزاری کلاس‌های آموزش مجازی آشنا می‌شویم.
پلتفرم‌های آنلاین مانند ادوبی کانکت
سامانه‌های مختلفی وجود دارند که می‌توان کلاس‌های مجازی آنلاین را در آن‌ها برگزار کرد. ادوبی کانکت، گوگل کنفرانس (Google Conference) و بیگ بلو باتن (Big Blue Button) از جمله این سامانه‌ها هستند که امکانات خاص خود را در اختیار شما قرار می‌دهند.
در ادوبی کانکت، شما به تنظیمات بیشتری برای صدا، دوربین و موارد این‌چنینی دسترسی دارید. این در حالی است که در این سامانه امکان ضبط کلاس وجود ندارد. همچنین برای دسترسی آسان و بدون قطعی به ادوبی کانکت نیاز به اینترنت پرسرعت دارید.
سامانه‌های آموزشی مختلفی در ایران وجود دارند که برپایه بیگ بلو باتن هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به سامانه دان (سامانه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی) اشاره کرد. برخلاف ادوبی کانکت، با اینترنت کمی ضعیف هم می‌توان به این سامانه متصل شد. همچنین شما می‌توانید کلاس‌های آموزشی خود را هم در این سامانه ضبط کنید. در مقابل، بیگ بلو باتن تنظیمات زیادی را برای میکروفون و دوربین در اختیار شما قرار نمی‌دهد. همچنین در طول کلاس هم دانشجویان و دانش‌آموزان امکان چت شخصی با هم را ندارند.
در سامانه بیگ بلو باتن شما امکان ارسال ایموجی‌هایی را به صورت محدود دارید. به این صورت که در طول کلاس می‌توانید از ایموجی بالا بردن دست استفاده کنید. با این کار، پیامی برای استاد ارسال می‌شود که شما از او سوالی دارید. همچنین اگر در کلاس مطلبی خنده‌دار بیان شد، با ایموجی خنده می‌توانید احساس خود را بروز دهید.
برگزاری کلاس‌ها در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی
از جمله شیوه های نوین آموزش آنلاین، برگزاری کلاس‌ها در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی است. در این میان، از واتساپ همواره به عنوان یک برنامه مناسب برای این کار یاد شده است. اما این پیام‌رسان محدودیت‌هایی دارد که کیفیت آموزش را کاهش می‌دهد. از جمله این محدودیت‌ها می‌توان به عدم امکان برگزاری تماس صوتی یا تصویری برای تعداد بالا اشاره کرد. همچنین در بسیاری از مواقع هم در واتساپ اختلال رخ می‌دهد و ممکن است برخی از کلاس‌ها لغو شوند.
دایاموز؛ برگزاری انواع دوره‌های آموزش مجازی به بهترین شکل ممکن
بسیاری از بسترهای ارتباطی برای برگزاری کلاس‌ها به صورت مجازی، دارای مشکلات متعددی هستند. اما ما در نرم افزار مدرسه یا همان مدرسه هوشمند دایاموز تلاش کرده‌ایم که بستری را با کارایی بالا و با حداقل مشکلات ممکن برای معلمان، مدارس و دانش‌آموزان ایجاد کنیم. همچنین در این بستر امکان برگزاری آزمون آنلاین و پیاده‌سازی روش‌های مختلف آموزش مانند آموزش معکوس و یادگیری مبتنی بر بازی هم وجود دارد.
